Αναζήτηση δροσιάς στο δάσος οξιάς του Γέρμα Καστοριάς. Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014.

Υψηλόκορμες οξιές στο Μουρίκι.

Τη Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014 ενέσκηψε μεγάλη ζέστη στο χωριό “Ο Γέρμας” Καστοριάς, του οποίου η γη, ως γνωστόν, «πεποίκιλται όρεσιν υψηλοίς, χλόαις μυρίαις, και βαθυξύλοις δρυμοίς». Λόγω αυτής της ζέστης, μερικοί Γερμανιώτες οι οποίοι επιθυμούσαν να δροσιστούν αποφάσισαν να επισκεφτούν προς τούτο το δροσάτο δάσος οξιάς, που βρίσκεται στην περιοχή Χαρούπα του θρυλικού όρους Μουρίκι (μέγιστο υψόμ. 1.703 μ.). Ξεκίνησαν λοιπόν απ’ την πλατεία του Γέρμα με το αυτοκίνητό τους και αφού διάβηκαν τις περιοχές “Αγριογκορτσιές”, “Σκαπνάκια”, “Σιάντινες”, “Πιργιόν”, “Βαθύλακκος” και “Μαύρη Πέτρα”, έφτασαν στην ξακουστή Χαρούπα, όπου αναβλύζουν τα ψυχρά κι εύπεπτα ύδατα των φημισμένων πηγών του Αμπάζ- Αγά.

Φτάνοντας στην όμορφη περιοχή Χαρούπα είδαν και παρατήρησαν τα αλπικά της λιβάδια, θαύμασαν τα ποικίλα αγριολούλουδά της, άκουσαν τα τιτιβίσματα των πουλιών, γεύτηκαν το καθιερωμένο ψωμοτύρι, ήπιαν παγωμένο νερό από την «καλή» βρύση, και εισήλθαν με δέος και περιπλανήθηκαν στο παρακείμενο «σκοτεινό και μαγεμένο» δάσος οξιάς, όπου κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας λημέριαζαν κλέφτες και αρματολοί και Μακεδονομάχοι. Κατόπιν, και αφού έβγαλαν αρκετές φωτογραφίες και τράβηξαν τα ανάλογα βίντεο, πήραν το δρόμο της επιστροφής. Φεύγοντας, ο μετέχων της “εκδρομής” δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου γύρισε και κοίταξε για μία εισέτι φορά τις πανύψηλες και αγέρωχες οξιές του Μουρικιού και θυμήθηκε το ακόλουθο ποίημα του Τάκη Καρρά, το οποίο είχε απαγγείλει όταν ήταν μικρός μαθητής στο Δημοτικό Σχολείου του χωριού του.

Η Οξιά

Οξιά μου παιγνιδιάρα που λυγάς

στο χάιδεμα και στ’ άγριεμα του αγέρα

κι απλώνοντας τους κλώνους κυνηγάς

κάποιο όνειρο γλυκό νύχτα και μέρα.

………………………………………

Ξέρω τη λυγερή κορμοστασιά

και τη δροσιά από πού την έχεις πάρει

κι αυτά σου τα κλωνάρια τα δασιά

και τ’ όνειρο και τ’ ουρανού τη χάρη…

Χαρακτηριστικό τοπίο της Χαρούπας.

Φτέρες στο Μουρίκι.

Ο Γιώργος Τ. Αλεξίου συνοφρυωμένος (;)
στη βρύση / κρήνη της Χαρούπας.

Η περιοχή "Μαύρη Πέτρα" στο Μουρίκι.

Γερμανιώτης παρατηρεί την "κουπάνα"
(ποτίστρα αιγοπροβάτων) της Χαρούπας.

Φτέρες και οξιές στη Χαρούπα.

" Η Μαύρη Πέτρα".

Όμορφα αγριολούλουδα του Μουρικιού,
αυτό και τα ακόλουθά του.

«Ο Γιάννακος» (Σάλβια η Ερυθρανθής) Το λουλούδι του Άι – Γιάννη Προδρόμου στον Γέρμα Καστοριάς

Πίν.1. Ανθισμένα φυτά Γιάννακου
στον Γέρμα Καστοριάς.

Οι κάτοικοι του Γέρμα είναι, κατά γενική ομολογία, ευγενικοί και φιλόχριστοι άνθρωποι. Τιμούν και σέβονται όλους τους αγίους, ιδιαίτερα δε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Σ’ αυτόν τον μεγάλο άγιο της Εκκλησίας μας έχουν αφιερώσει ένα ωραίο κι εύοσμο φυτό, που του δώσανε μάλιστα και το σεπτό όνομά του, το ονόμασαν Γιάννακο. Το φυτό αυτό εξετάζεται ακολούθως.

Ο Γιάννακος έχει την επιστημονική ονομασία Salvia sclarea (Σάλβια η Ερυθρανθής). Είναι ένα αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό φυτό, που ζει αρκετά χρόνια και ξεπερνάει σε ύψος το 1 μ. (είναι πόα). Έχει βλαστό όρθιο, τετραγωνικό και τριχωτό. Τα φύλλα του είναι έμμισχα πλατιά, χνουδωτά, και σταχτοπράσινα. Τα άνθη του βγαίνουν στην κορυφή των βλαστών ως μεγάλες ταξιανθίες, έχουν χρώμα «λευκό-ροζ-βιολετί» και είναι ιδιαιτέρως αρωματικά (Πίν. 1).

Στον Γέρμα ο Γιάννακος ανθίζει περί τα τέλη Ιουνίου, και πιο συγκεκριμένα, κατά το σύντομο χρονικό διάστημα που προηγείται κι έπεται της 24^ης αυτού του μήνα, εορτής του Γενεθλίου Ιωάννου του Προδρόμου. Αυτός είναι ο λόγος, που το αναφερόμενο φυτό αφιερώθηκε απ’ τους Γερμανιώτες στον Άι-Γιάννη τον Βαπτιστή κι έλαβε μάλιστα και το όνομά του (ονομάστηκε Γιάννακος).

Πίν. 2. Γερμανιώτικη εικόνα 
του αγίου Ιωάννου Προδρόμου,
19ος αιών.

Κατά την προαναφερόμενη ημέρα του Γενέσιου του Προδρόμου, μερικές αγρότισσες του Γέρμα πηγαίνουν πρωί – πρωί στα κτήματά τους, βρίσκουν και κόβουν αρκετούς ανθισμένους βλαστούς Γιάννακου, μεταφέρουν μερικούς απ’ αυτούς στον ενοριακό ναό του χωριού και στολίζουν την εικόνα του Βαπτιστού (Πίν. 2). Τους υπόλοιπους βλαστούς τους τοποθετούν στο καντήλι και την εξώπορτα του σπιτιού τους, για να έχουν - και βεβαίως έχουν – την ευλογία και βοήθεια του Άι – Γιάννη Πρόδρομου.

Παλαιότερα, τα παιδιά του εν λόγω χωριού, αγόρια και κορίτσια, όταν έβοσκαν τ’ αρνάκια τους στην ύπαιθρο, μάζευαν άνθη του Γιάννακου, μαδούσαν τα πέταλά τους και κρατούσαν με προσοχή τη σφαιρική κάψα τους, διότι, με λίγη φαντασία, την «έβλεπαν» ως την κομμένη σεπτή κεφαλή του Προδρόμου σε σμίκρυνση (Πίν. 3).

Σημειώσεις:

1)  Τον Γιάννακο οι ανύπαντρες γυναίκες διαφόρων άλλων περιοχών της Ελλάδος τον αποκαλούν, κατ’ αντιστοιχία, «Γιαννάκι», «Αϊγιάννη» και «Γοργογιάννη» και τον χρησιμοποιούν την ημέρα του Άι-Γιάννη (24 Ιουνίου) στο έθιμο του Κλήδονα, στολίζοντας μ’ αυτόν το ανάλογο μεταλλικό δοχείο. Στον Γέρμα δεν τελείται το εν λόγω έθιμο.

Πίν. 3. Η κάψα του Γιάννακου.

2)        Ο Γιάννακος σε πολλά μέρη της πατρίδας μας ονομάζεται Φασκόμηλο και χρησιμοποιείται ως αφέψημα.

Πίν. 4. Άνθος Γιάννακου

Το πελώριο αγριολεύκαδο του Γέρμα. Ένα μνημείο της φύσης.

Το μεγάλο αγριολεύκαδο του Γέρμα.
Στο βάθος δεξιά διακρίνεται ο ναός
του Αγίου Αθανασίου (17ος αι. ;).

Το χωριό «Ο Γέρμας» βρίσκεται κτισμένο σε μια ορεινή γεωγραφική περιοχή με πολλά νερά και με ανάλογη βλάστηση. Στα ψηλά βουνά του υπάρχουν πυκνά δάση βελανιδιάς και οξιάς, ενώ στα μικρά ποτάμια και τα ρέματά του φύονται πολλές υδροχαρείς ιτιές και λεύκες. Ειδικά για τις λεύκες αναφέρουμε, ότι ανήκουν σε τέσσερα (4) διαφορετικά είδη, που είναι γνωστά στον Γέρμα με τις εξής ονομασίες:

1)        Ο Ασπρόλευκας

2)        Το Αγριολεύκαδο

     3)        Το (κοινό) λευκάδι

4)        Το Καναδέζικο λευκάδι

Τα δύο πρώτα απ’ τα προαναφερόμενα είδη της λεύκας είναι αυτοφυή, και τ’ άλλα δύο επείσακτα, ενώ απ’ τα τέσσερα είδη, το μακροβιότερο και ογκωδέστερο είναι αυτό του Αγριολεύκαδου.

Υπάρχει στο χωριό και το μοναδικό λευκάδι ενός πέμπτου ανώνυμου είδους. Αυτό βρίσκεται στη συνοικία «Μπομπούστι», έξω απ’ το προαύλιο του Δημοτικού σχολείου, και αποτελεί, απ’ τα παλιά τα χρόνια, χαρακτηριστικό σημείο βολταρίσματος και συνάντησης των νεαρών Γερμανιωτών.

Στον Γέρμα σώζονταν έως τη δεκαετία του 1960 αρκετά αιωνόβια αγριολεύκαδα με τεράστιους κορμούς και μεγάλη περίμετρο φυλλώματος. Σήμερα σώζεται μόνον ένα, το λεγόμενο «Σανατσιάδικο», που βρίσκεται στην κοίτη του «Γιαζιοβινού» ποταμού, κοντά στον παλαιό κοινοτικό νερόμυλο. Το αγριολεύκαδο  αυτό είναι ένα μνημείο της φύσης. Αριθμεί ζωή αρκετών εκατοντάδων ετών, έχει ύψος περίπου 30 μ. και περίμετρο βάσης 7,3 μ. (!). Οι φυσιολάτρες του Γέρμα το γνωρίζουν καλώς, το επισκέπτονται τακτικά και θαυμάζουν το μέγεθος και την επιβλητική εμφάνισή του.

Γ. Τ. Α.

Επίμετρο

Η ΛΕΥΚΑ

Τη θυμάσαι τη λεύκα μας; Παιγνιδιάρα στην αύρα

φιλικά μας προστάτευεν απ' του ήλιου τη λαύρα,

και με χάρη σαλεύοντας την ψηλή κορυφή της

εψιθύριζε πρόσχαρη τη χαρά την κρυφή της

και σκορπούσε το γέλιο της στους φραγμούς και στ' αμπέλια.

Γιατί τότ' αποκρίνονταν στα δικά σου τα γέλια.

……………………………………………………

Χθες επέρασα μόνος μου - τι δε κάνουν τα χρόνια!

βασιλεύει τριγύρω της ερημιά, καταφρόνια!

Κι η θεόρατη λεύκα μας, που τον πόνο μου ξέρει,

με μια θλίψη παράξενη ψιθυρίζει στ' αγέρι

και σκορπά το παράπονο μες στου ήλιου το κάμα...

Γιατί τώρ' αποκρίνεται στο δικό μου το κλάμα.

Ι. Πολέμης

Ο αιωνόβιος κορμός του αγριολεύκαδου.
Περίμετρος βάσης 7,3 μ.

Το χωριό "Ο Γέρμας" Καστοριάς. Φωτ. 11-6-2014.

Συγκομιδή τσαγιού (sideritis) σε βουνό του Γέρμα. Σάββατο 7 Ιουνίου 2014.

Τσάι του βουνού φυτρωμένο σε βράχια

Τα μέλη μιας ευάριθμης ομάδας Γερμανιωτών, που κατοικούν στην πόλη της Καστοριάς, στα οποία περιλαμβανόταν και ο γράφων δάσκαλος Γιώργος Αλεξίου, ανέβηκαν το πρωί του Σαββάτου 7 Ιουνίου 2014 στο βουνό Πάσχος του χωριού τους για να μαζέψουν το εκλεκτό τσάι που φύεται εκεί. Συγκεκριμένα, ξεκίνησαν με αυτοκίνητο την 8^η πρωινή ώρα από την πλατεία του Γέρμα και σε δέκα λεπτά έφτασαν και στάθμευσαν το όχημα στην τοποθεσία «Πηγαδάκι» του αναφερόμενου βουνού. Αμέσως μετά εισήλθαν με ευλάβεια στον εκεί ευρισκόμενο εξοχικό ναό της Αναστάσεως του Κυρίου – Γερμανιώτες γαρ - και άναψαν το κερί τους. Κατόπιν ήπιαν δροσερό νερό από το «Πηγαδάκι» και βάδισαν προς την βραχώδη περιοχή «Πικραμυγδαλιά, όπου φυτρώνει το εύοσμο και ιαματικό τσάι του Γέρμα.

Κατά την εικοσάλεπτη οδοιπορία τους προς τον φυσικό οικότοπο του τσαγιού παρατήρησαν με προσοχή το πυκνό δρυόδασος της βουνοπλαγιάς, άκουσαν τ’ αναρίθμητα αηδόνια που φωλιάζουν εντός του και θαύμασαν τα πολλά και σπάνια αγριολούλουδα της υπόψη τοποθεσίας.

Όταν έφτασαν στην «Πικραμυγδαλιά» είδαν και απόλαυσαν τους αναρίθμητους θυσάνους (φούντες) του τσαγιού και αμέσως άρχισαν να μαζεύουν με προσοχή κι ευαισθησία τους ανθισμένους βλαστούς αυτών (των θυσάνων). Μόλις τελείωσε η εν λόγω συγκομιδή του περίφημου τσαγιού επέστρεψαν ευχαριστημένοι στο αυτοκίνητό τους και ακολούθως κατέβηκαν μ’ αυτό στον Γέρμα.

Εδώ, μαζί με το κείμενο, παρουσιάζονται και αρκετές φωτογραφίες που ελήφθησαν κατά την περιγραφόμενη συγκομιδή του τσαγιού.

Ο ναός της Αναστάσεως του Κυρίου στον Πάσχο

Ο Γέρμας, άποψή του από την "Πικραμυγδαλιά".

Κρινάκια της Παρθένου στην περιοχή του τσαγιού.

Βουνοπλαγιά όπου φύεται το τσάι

Ο Γιώργος Αλεξίου εν μέσω κρίνων του βουνού.

Το "μπερεκέτι" ενός των συλλεγόντων.

Ορχιδέα του Πάσχου.

Το χαμολούλουδο Αμάραντος.

Το δρυόδασος του Πάσχου.

Άποψη των περιοχών Χάβος, Λιβάδι, Κεράσοβο.

Δίπλα στο "Πηγαδάκι".