Δέντρο καρποφόρας ελιάς στην ευρύτερη περιοχή του Γέρμα Καστοριάς.

Το παρουσιαζόμενο δενδρύλλιο ελιάς.

Στους πρόποδες του όρους Μελίσσι, νοτιοανατολικού αντερείσματος της Σαρακίνας, και παραπλεύρως του δημόσιου δρόμου που συνδέει τον Γέρμα Καστοριάς με την Εγνατία οδό, βρίσκεται ένα δενδρύλλιο μεγαλόκαρπης ελιάς. Η παρουσία του δενδρυλλίου αυτού στην αναφερόμενη τοποθεσία ξαφνιάζει ευχάριστα κι εντυπωσιάζει ιδιαίτερα τον θεατή της, καθότι μέχρι σήμερα επικρατεί γενικώς η άποψη, πως τα δέντρα της ελιάς δεν αντέχουν και παγώνουν στις ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες που σημειώνονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα στην ορεινή περιοχή Γέρμα – Βογατσικού.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2016, ένας Γερμανιώτης περιπατητής εντόπισε κι επισκέφτηκε το εν λόγω δενδρύλλιο ελιάς, το παρατήρησε επί αρκετή ώρα, θαύμασε τους ευμεγέθεις καρπούς του, αναρωτήθηκε ποιος να ήταν ο προοδευτικός άνθρωπος που το φύτεψε σ’ αυτόν τον άνυδρο και πετρώδη τόπο, και πιθανολόγησε τα εξής:

Πριν 20 – 30 χρόνια, κάποιος μελισσοκόμος της Χαλκιδικής που φέρνει κάθε Άνοιξη τα μελίσσια του στις προσήλιες πλαγιές του όρους Μελίσσι, για να τρυγήσουν το εκλεκτό νέκταρ από τ’ ανθισμένα παλιούρια που αφθονούν εκεί, φύτεψε, πότισε και προφύλαξε το εν λόγω δενδρύλλιο κι αυτό μεγάλωσε και ήδη καρποφόρησε.

Κλείνοντας τη σύντομη αναφορά στο θεματικό δέντρο της ελιάς σημειώνουμε ότι η ευδοκίμησή του στη συγκεκριμένο μέρος έχει μεγάλη σημασία για τους φιλόπονους αγρότες του Γέρμα, διότι φανερώνει και πιστοποιεί, πως είναι δυνατή η συστηματική κι επικερδής καλλιέργεια της ελιάς και στην ευρύτερη περιοχή του χωριού τους.

Η ελιά 
(Ποίημα Κωστή Παλαμά)

Είμαι του ήλιου η θυγατέρα

Η πιο απ’ όλες χαϊδευτή,

Χρόνια η αγάπη του πατέρα

Σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.

Όσο να γύρω νεκρωμένη

Αυτόν το μάτι μου ζητεί.

Ειμ’ η ελιά η τιμημένη.

…………………………..

Όπου κι αν λάχω κατοικία

Δε μ’ απολείπουν οι καρποί,

ως τα βαθειά μου γηρατεία

Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή.        

Η θεματική ελιά. Διακρίνεται δίπλα της
ο δημόσιος δρόμος.

Μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη

Κι είμαι γεμάτη προκοπή.

Ειμ’ η ελιά η τιμημένη.
...........................................

Εδώ στον ίσκιο μου αποκάτου

Ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί

Κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά του

Λίγο προτού να σταυρωθεί.

Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη

Έχει στη ρίζα μου χυθεί.

Ειμ’ η ελιά η τιμημένη.

……………………………

Και φως πραότατο χαρίζω

Εγώ στην άγρια τη νυχτιά

Τον πλούτο πια δε τον φωτίζω

Συ μ’ ευλογείς φτωχολογιά.

Κι αν απ’ τον άνθρωπο διωγμένη

Φέγγω μπροστά στην Παναγιά.

Ειμ’ η ελιά η τιμημένη.

Η εξεταζόμενη ελιά, όπως φαίνεται
απ' τον δημόσιο δρόμο προς Γέρμα.

Ο Χριστός προσεύχεται κάτω από ελαιόδενδρα
του κήπου της Γεσθημανή.

Καρπός του εξεταζόμενου δέντρου ελιάς.

Οι αγριομηλιές των βουνών του Γέρμα Καστοριάς

Κίτρινα αγριόμηλα
στο βουνό Αμάραντος του Γέρμα.

Έως τη δεκαετία του 1960 στον Γέρμα Καστοριάς, όπως βέβαια και στην υπόλοιπη Ελλάδα, επικρατούσε μεγάλη φτώχια. Οι κάτοικοι του χωριού εργάζονταν όλον τον χρόνο πολύ σκληρά, αλλά δυστυχώς χωρίς τις ανάλογες απολαβές. Εκ του λόγου τούτου και για να μπορέσουν να ενισχύσουν λίγο το οικογενειακό τους εισόδημα έτρεχαν στα βουνά και στις κοιλάδες της περιοχής τους κι εντόπιζαν τα αυτοφυή καρποφόρα δέντρα. Απ’ τα δέντρα αυτά, την κατάλληλη εποχή, συνέλεγαν ξηρούς καρπούς, όπως καρύδια, αμύγδαλα, λεφτόκαρα, καθώς και διάφορα φρούτα, όπως αγριόμηλα, αγριόγκορτσα, κούμπουλα (= κορόμηλα), κράνα κ.ά.

          Τα προαναφερόμενα αγριόμηλα τα συνέλεγαν απ’ τις πολλές αγριομηλιές που υπάρχουν στα βουνά του Γέρμα και ιδιαίτερα στο βουνό Μουρίκι (ύψ. 1703 μ.), όπου βρίσκεται και η ομώνυμη τοποθεσία "Αγρουμπλιά" (= Αγριομηλιά). Ανέβαιναν λοιπόν σ’ αυτά τα βουνά με κάποιο φορτηγό ζώο τους (: άλογο, μουλάρι, γαϊδούρι), κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο που ωριμάζουν τα αγριόμηλα, "τσιολνούσαν" (= χτυπούσαν με ξυλόβεργες) τις βραχύκορμες αγριομηλιές κι έριχναν στο έδαφος τα φρούτα τους, που είναι κίτρινα και μυρωδάτα κι έχουν μικρό μέγεθος και ιδιάζουσα "πικροξυνόστυφη" γεύση. Κατόπιν τα μάζευαν σε τσουβάλια και τα μετέφεραν με το ζώο τους στο κελάρι του σπιτιού τους. Εκεί τα ξεδιάλεγαν και κρατούσαν τα καλύτερα, για να τα καταναλώσουν ως επιδόρπιο τα μέλη της οικογενείας τους κατά τις κρύες νύχτες του χειμώνα ή για να τα προσφέρουν ως δώρο μαζί με καρύδια, κάστανα και στραγάλια στα μικρά παιδιά που θα τους έλεγαν τα κάλαντα το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων.

         

Όταν ήθελαν να επιταχύνουν την ωρίμανση των αγριόμηλων τα έβαζαν μέσα σε θημωνιά άχυρων ή τα παράχωναν σε σωρό σιταριού που είχαν στο αμπάρι του σπιτιού τους.

          Επίσης, οι νοικοκυρές κρατούσαν μερικά απ’ τα ξεδιαλεγμένα αγριόμηλα, τα έβραζαν, τα "ζιαμπούλιαζαν" (= πολτοποιούσαν) και τα τοποθετούσαν ως κατάπλασμα ίασης στο λαιμό των συγγενών τους όταν είχαν πονόλαιμο.

          Τα υπόλοιπα αγριόμηλα, τα "παρακατιανά" τα έριχναν ως τροφή στα ζώα τους (πρόβατα, γουρούνια και βόδια).

          Σήμερα, λίγοι Γερμανιώτες, οι άνω των 60 ετών, γνωρίζουν τα σχετικά με τις αγριομηλιές, ελάχιστοι δε απ’ αυτούς εξέρχονται κάθε Σεπτέμβριο - Οκτώβριο στην ύπαιθρο του χωριού τους, για να τις ιδούν, να θαυμάσουν την ξεχωριστή ομορφιά τους, να γευτούν τ’ αγριόμηλά τους και να θυμηθούν έτσι και ν’ αναπολήσουν τα όμορφα παιδικά και νεανικά τους χρόνια. (Γ.Τ.Α,).

Αγριομηλιά "φορτωμένη" αγριόμηλα.

Αγριόμηλο και ξινόμηλο.
Σύγκριση των μεγεθών τους.

Η Εύα κόβει το (αγριό)μηλο στον Παράδεισο.
Ξυλόγλυπτη παράσταση σε ναό του Γέρμα (έτ. 1775).

Αγριόμηλο και κρασόμηλο.

Ο Γέρμας. Αριστερά στο βάθος το βουνό Μουρίκι.

Πρασινοκόκκινα αγριόμηλα.