Συστάδα σκλήθρων στον Γέρμα Καστοριάς

Η συστάδα των σκλήθρων (δεξιά)

Ο σύγχρονος δρόμος που συνδέει τον Γέρμα με την Κορησό, μήκους 9 χιλιομέτρων, διέρχεται μέσα από πανέμορφα φυσικά τοπία, που μαγεύουν τον διαβάτη και τον ταξιδευτή. Στη μία πλευρά του, ο δρόμος αυτός, έχει τις ομαλές πλαγιές του βουνού «Αμάραντος», ενώ στην άλλη (έχει) το ειδυλλιακό ρέμα της «Κρανιάς», με τους πολυάριθμους μικρούς καταρράκτες, τους πυκνούς θάμνους και τη μοναδική συστάδα σκλήθρων.



Σκλήθρα. Οι κορμοί τους.



Η αναφερόμενη δασική συστάδα βρίσκεται «επί των πηγών» του εν λόγω ρέματος, στην περιοχή "Ράχη Κορησού", και αποτελείται από μερικές εκατοντάδες μικρών και μεγάλων σκλήθρων. Οι Γερμανιώτες και λοιποί φυσιολάτρες που διέρχονται, εποχούμενοι ή πεζή, από τον διπλανό της δρόμο, στέκονται εκεί επί αρκετή ώρα, παρατηρούν με προσοχή τους ψηλούς κι ευθυτενείς κορμούς των σκλήθρων και θαυμάζουν το δασύ και βαθυπράσινο φύλλωμά τους.

Ακολούθως παρουσιάζονται ορισμένα βασικά στοιχεία για το δέντρο Σκλήθρο, που ελήφθησαν απ’ το Διαδίκτυο:

Το Σκλήθρο (Alnus glutinosa L) είναι δέντρο φυλλοβόλο, υγρόφιλο, ημισκιόφυτο και καλύπτει πολλά ρέματα συνεχούς ή εποχιακής ροής. Δημιουργεί επιμήκεις δασικές συστάδες, μήκους πολλών εκατοντάδων μέτρων. Προτιμά μέτρια και βαριά εδάφη, πλούσια σε οργανική ύλη. Μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και σε πολύ βαριά και φτωχά σε άζωτο εδάφη αρκεί να υπάρχει μεγάλη υγρασία. Ο κορμός του είναι σκουροπράσινος και φθάνει σε ύψος τα 25 μ. και η κόμη του αραιή με διάμετρο τα 15 μ. Τα φύλλα του είναι στρογγυλωπά, με παρυφές διπλά πριονωτές (4- 10 εκ. ).

Κλαδιά σκλήθρου με φύλλα άνθη και καρπούς.

Είναι φυτό μόνοικο. Τα άνθη του είναι πράσινα ή κοκκινωπά σε ιούλους. Ανθίζει Μάρτιο και Απρίλιο. Τα αρσενικά άνθη εμφανίζονται και το προηγούμενο θέρος. Η επικονίαση γίνεται με τον άνεμο. Ο καρπός του σχηματίζει μεικτούς ωοειδείς κωνίσκους, μικρότερους από 2 εκ., που στην αρχή είναι σταχτοπράσινοι και στη συνέχεια σκουρότεροι. Διατηρούνται στο δένδρο ολόκληρο το χειμώνα. Οι σπόροι τους ωριμάζουν απ' το Σεπτέμβριο έως και το Νοέμβριο.

Ο φλοιός του έχει πολλά χημικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται στην ιατρική (: καθαρκτικά, αντιεμετικά, αιμοστατικά). Περιέχει επίσης μία μαύρη δεψική ουσία, που είναι κατάλληλη για τη βαφή υφασμάτων και δερμάτων.

Άνθη (τα επιμήκη) και καρποί σκλήθρου.

'Ωριμοι καρποί σκλήθρου.

Χειμωνιάτικα αχλάδια στον Γέρμα Καστοριάς.

Ποικιλίες: Χειμωνιάτ’κα, Ζίμουρβα, Σιούμσιουλα, σταφυλαρμόγκορτσα.

Κλαδίσκος με φύλλα και άνθη Ζιμουρβιάς.
Στο βάθος ο Γέρμας.

Οι κάτοικοι του Γέρμα Καστοριάς καλλιεργούσαν και καλλιεργούν στα ημιορεινά κτήματά τους πολλά δέντρα αχλαδιάς, τα οποία ανήκουν σε διάφορες ποικιλίες. Οι περισσότερες απ’ τις εν λόγω ποικιλίες παράγουν καρπούς που ωριμάζουν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και γι’ αυτό ονομάζονται καλοκαιρινές, ενώ υπάρχουν και τέσσερις που λέγονται χειμερινές, διότι τ’ αχλάδια τους «φτάνουν», «γίνονται» (: ωριμάζουν) και καταναλώνονται κατά την περίοδο της βαρυχειμωνιάς.



Κλαδί Ζιμουρβιάς.

Οι  αχλαδιές των χειμερινών ποικιλιών είναι γνωστές στους Γερμανιώτες με τις εξής ανάλογες και παράξενες ονομασίες: α) Χειμωνιάτ’κις, β) Ζιμουρβιές, γ) Σιουμσιουλιές και δ) Σταφυλαρμογκορτσιές. Τ’ αχλάδια αυτών των ποικιλιών (: χειμωνιάτ’κα, ζίμουρβα, σιούμσιουλα και σταφυλαρμόγκορτσα, αντίστοιχα) είναι πολύ σκληρά και στυφά και τρώγονται μόνον αφού μαυρίσουν και γίνουν «ζιούλες». Για να συμβεί αυτό, οι χωρικοί τα συλλέγουν και τα κρεμούν απ’ το κοτσάνι στα κελάρια τους έως τους μήνες Δεκέμβριο – Φεβρουάριο.

Απ’ την αναφερόμενη διαδικασία συντήρησης και ωρίμανσης των χειμωνιάτικων αχλαδιών εξαιρούνται μόνο τα λεγόμενα σταφυλαρμόγκορτσα. Τ’ αχλάδια αυτά τα τοποθετούν (τα τοποθετούσαν παλαιότερα) μαζί με σιναπόσπορο μέσα σε ένα πήλινο κιούπι, που ήταν γεμάτο με νερό. Απ’ εκεί τα βγάζουν και τα τρώνε κατά τις εορταστικές ημέρες των Χριστουγέννων και τις Πρωτοχρονιάς, μαζί με σταφυλαρμιά (: τσαμπιά σταφυλιών που εμβαπτίζονται και διατηρούνται μέσα σε δοχεία γεμάτα με νερό και σιναπόσπορο).



Κλαδί σιουμσιουλιάς
με σιούμσιουλο.

Σημειωτέον, ότι στα παλαιά τα χρόνια δεν υπήρχαν ψυγεία κι ως εκ τούτου δεν ήταν δυνατόν να διατηρηθούν τα καλοκαιρινά αχλάδια πέραν του θέρους. Επομένως, τα χειμερινά αχλάδια ήταν τα μόνα που υπήρχαν και καταναλώνονταν κατά τους χειμερινούς μήνες και γι’ αυτό οι άνθρωποι τα εκτιμούσαν πολύ.

Κλαδίσκος Σιουμσιουλιάς και σιούμσιουλο.

Κάτω καλοκαιρινό αχλάδι
κι επάνω χειμερινό (σιούμσιουλο)

Αριστερά "χειμωνιάτ'κο" αχλάδι
και δεξιά σιούμσιουλο.

Θάμνος με εξωτικούς καρπούς στην ύπαιθρο του Γέρμα

Εξωτικοί καρποί του θεματικού φυτού.

Το όμορφο χωριό «Ο Γέρμας» βρίσκεται κτισμένο σε μια ορεινή περιοχή του Νομού Καστοριάς, η οποία περιλαμβάνει καλλιεργημένους αγρούς, καταπράσινα λιβάδια, εκτεταμένους βοσκότοπους, και δάση και συστάδες διαφόρων φυλλοβόλων δέντρων και θάμνων. Ένας απ’ τους εν λόγω θάμνους είναι και αυτός που εξετάζεται παρακάτω, ο οποίος παράγει κατά το Φθινόπωρο ωραιότατους καρπούς, που όμως δεν είναι εδώδιμοι (τους τρώνε μόνον τα πουλιά).



Το εξεταζόμενο φυτό επάνω από
 αγκαθιές στην περιοχή "Κοκκινονέρι".



Ο εξεταζόμενος θάμνος δεν φέρει όνομα στον Γέρμα (είναι ανώνυμος). Το ύψος του φθάνει τα 2 – 2,5 μ.. Φυτρώνει συνήθως σε φράχτες και σε μεσαριές αγρών. Ο κορμός και οι κλαδίσκοι του είναι σχετικώς λεπτοί, έχουν δε λευκοπράσινο φλοιό με 3 – 4 κατακόρυφες ραβδώσεις. Τα φύλλα του είναι ωοειδή κι έχουν χρώμα βαθυπράσινο κατά την Άνοιξη και το Καλοκαίρι, και κοκκινωπό κατά το Φθινόπωρο. Τα άνθη του βγαίνουν την περίοδο Απριλίου – Μαΐου στην κορυφή των κλαδίσκων, είναι πολυπληθή κι έχουν τη μορφή διχότομης ταξιανθίας. Καρπίζει κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Οι καρποί του είναι μικρές, σφαιρικές και τετραμερείς κάψες, με έντονο ερυθρό χρώμα. Μέσα σ’ αυτές τις κάψες, οι οποίες μοιάζουν με χοντρά ρεβίθια, βρίσκονται 4 – 5 σπόροι, που έχουν τη μορφή φασολιού και γλυκό πορτοκαλί χρωματισμό.

Σπασμένο φυτό
στην άκρη αγροτικού δρόμου.

Η εμφάνιση του αναφερόμενου θάμνου στην ύπαιθρο του Γέρμα, και όπου αλλού αυτός ευδοκιμεί, είναι κοινή (όχι εντυπωσιακή) κατά τη διάρκεια της Άνοιξης και του Καλοκαιριού, είναι όμως ξεχωριστή και άκρως ελκυστική κατά την εποχή της καρποφορίας του. Τότε, οι καλαίσθητοι Γερμανιώτες επισκέπτονται την ύπαιθρο του χωριού τους, εντοπίζουν αμέσως το περιγραφόμενο φυτό και θαυμάζουν την ομορφιά των καρπών του.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Από τον κ. Δήμο Δημάκη έλαβα την παρακάτω επιστολή, για την επιστημονική ονομασία του παρουσιαζόμενου θάμνου.
"Κύριε Αλεξίου καλησπέρα,
εντελώς τυχαία, για κάτι άλλο που έψαχνα, βρέθηκα στο Blog σας. Πολύ ωραία δουλειά, συγχαρητήρια!
Αφού το ξεφύλλισα για λίγο έπεσα και στο παραπάνω θέμα σας για τον άγνωστο θάμνο.
Επειδή δεν έχω λογαριασμό στο Google για να γράψω σχόλιο στην Ιστοσελίδα, το γράφω εδώ.
Ο θάμνος αυτός ονομάζεται Euonymus europaea, Ευώνυμο, Ευ=καλό και όνομα, όμως προσοχή, μην σας γελάει το όνομα,
όλα τα μέρη του και περισσότερο οι σπόροι είναι δηλητηριώδες, τόσο για τους ανθρώπους όσο και για πολλά ζώα
αλλά περισσότερο για τα μικρά παιδιά, 30 - 40 καρποί είναι θανατηφόροι!"
Φιλικά από Γερμανία
Δήμος Δημάκης



Κλαδίσκος με φύλλα και καρπούς



Κάψες καρπών και σπόροι τους

Φθινοπωρινά φρούτα στα δάση του Γέρμα.

Γκόγκινα, μπράγκανα, τσάπουρνα.

Γκόγκινα επάνω σε ασβεστόπετρα

Το ορεινό χωριό «Ο Γέρμας» Καστοριάς διαθέτει εκτεταμένα δάση βελανιδιάς, οξιάς, αγριογκορτσιάς και άλλων φυλλοβόλων δέντρων. Στις άκριες και στα ξέφωτα αυτών των δασών υπάρχουν κι ευδοκιμούν πολλά είδη θάμνων, που έχουν νόστιμους καρπούς. Τα σημαντικότερα απ’ αυτά τα είδη των θάμνων είναι η Γκογκινιά (: αγριοτριανταφυλλιά - rosa canina, pentulina), η μπραγκανιά και η τσαπουρνιά, που παράγουν αντιστοίχως τα φρούτα, γκόγκινα, μπράγκανα και τσάπουρνα.

Γκογκινιά (αγριοτριανταφυλλιά) ανθισμένη

Τα εν λόγω φρούτα του δάσους ήταν και είναι πολύ αγαπητά στους αγρότες του Γέρμα. Ο Γράφων θυμάται, πως κατά την παιδική κι εφηβική του ηλικία, όταν βοσκούσε τα πρόβατα και τ’ αρνάκια του στις βουνοπλαγιές και στους λειμώνες του Γέρμα, αναζητούσε, εύρισκε κι έτρωγε με μεγάλη ευχαρίστηση τ’ αναφερόμενα φρούτα, τα οποία και παρουσιάζει ακολούθως:

       1) Τα γκόγκινα.

Γκογκινιά με γκόγκινα. Στο φόντο ο Γέρμας.

Τα γκόγκινα είναι οι καρποί της αγριοτριανταφυλλιάς, που έχουν χρώμα κόκκινο και λεία επιφάνεια. Στον Γέρμα ωριμάζουν περί τα τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου. Βρώσιμο είναι μόνο το εξωτερικό τους περίβλημα (η κόκκινη φλούδα). Το εσωτερικό τους σώμα αποτελείται από αρκετά στενόμακρα και υπόλευκα σπέρματα, που είναι χνουδωτά και πολύ στυφά και γι αυτό δεν τρώγονται.

           2) Τα μπράγκανα.

Τα μπράγκανα είναι οι καρποί ενός πυκνού αγκαθωτού θάμνου, που φέρει την επιστημονική ονομασία κράταιγος η οξυάκανθα – crataegus, και τη γερμανιώτικη (ονομασία) μπραγκανιά. Τα φρούτα αυτά είναι ωοειδή, με κόκκινη φλούδα, με κιτρινωπή σάρκα και με 2-3 σπέρματα. Η γεύση τους είναι κάπως στυφή, αλλ’ όμως και αρκετά νόστιμη. Οι Γερμανιώτες το τρώνε με μεγάλη ευχαρίστηση. Παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν και ως γιατρικό, για τη θεραπεία των διαταραχών του κυκλοφορικού συστήματος.

Μπραγκανιά με τους καρπούς της στη Γιάζια. 

           3) Τα τσάπουρνα.

Καρποί της τσαπουρνιάς (: επιστημ. ονομασία Μύρτιλλα – Vaccynum Corymposum) είναι τα τσάπουρνα που μοιάζουν με μικρά δαμάσκηνα. Το χρώμα τους είναι μωβ και η γεύση τους στυφή, αλλά και ιδιαίτερα ελκυστική. Στον Γέρμα χρησιμοποιούν τα τσάπουρνα ως φάρμακο κατά της διάρροιας και της δυσεντερίας και ως διουρητικό. Οι γυναίκες του χωριού τα μαζεύουν κατά το μήνα Οκτώβριο και κάνουν από (με) αυτά μαρμελάδες και λικέρ.

Καρποφόροι κλάδοι μπραγκανιάς.

Φθινοπωρινή αγάπη

«Φθινόπωρο σ’ αγάπησα, την ώρα που τα φύλλα

πέφτουν, κι αφήνουν τα κλαριά γυμνά για το Χειμώνα,

που βιάζονται τα δειλινά, κι είναι τα ρόδα μήλα,

κι είναι τα βράδια μόνα…».



Κλαδίσκος μπραγκανιάς στην Κρέστα Κορησού.



Τσαπουρνιά με τους καρπούς της.

Κλαδίσκος τσαπουρνιάς με τσάπουρνα.



Η Λουβουδιά, το αγαπημένο χορταρικό των Γερμανιωτών.

Νεαρό φυτό ήμερης λουβουδιάς.

   Η λουβουδιά είναι ένα ποώδες φυτό της ελληνικής υπαίθρου. Στον Γέρμα υπάρχουν δύο είδη λουβουδιάς, η λεγόμενη άγρια λουβουδιά και η ήμερη. Η άγρια λουβουδιά είναι ένα ζιζάνιο με γαλαζοπράσινο χρώμα, που «φυτρώνει χωρίς να το σπέρνουν»  μέσα σε αγρούς ποτιστικών καλλιεργειών (φασολιών, καλαμποκιού, πατάτας κ. ά.). Ανθίζει από το Μάιο και μέχρι τον Αύγουστο.  Τα φύλα της είναι εδώδιμα (τρώγονται). Οι Γερμανιώτισσες νοικοκυρές τα συλλέγουν όταν είναι τρυφερά και φτιάχνουν μ’ αυτά νόστιμες χορτόπιτες.

   Η ήμερη λουβουδιά διαφέρει αρκετά από την άγρια. Είναι μία πόα μη αυτοφυής, που έχει μεγάλα κιτρινοπράσινα  και «παχιά» φύλλα. Οι Γερμανιώτισσες τη σπέρνουν κάθε Μάρτιο στους κήπους τους και την καλλιεργούν με ιδιαίτερη φροντίδα. Όταν μεγαλώσουν τα φύλλα της τα μαζεύουν και παρασκευάζουν μ’ αυτά πεντανόστιμες χορτόπιτες. Επίσης τα μαγειρεύουν μαζί με κρέας, με κρεμμυδάκια και με δυόσμο (αρνάκι φρικασέ).

Λουβουδιά δίπλα σε μαρούλι.



    Γενικώς, η ήμερη λουβουδιά είναι ένα εδώδιμα χορταρικό – λαχανικό, που οι χρυσοχέρες νοικοκυρές του Γέρμα το καλλιεργούν με περισσή φροντίδα στους λαχανόκηπους και το μαγειρεύουν πολύ συχνά.

Λουβουδιές και άλλα κηπευτικά.

Ανώριμοι καρποί λουβουδιάς.

Ώριμοι καρποί με τα σπέρματα λουβουδιάς.

Το φυτό Μυρτιά στις ειδυλλιακές κοιλάδες του Γέρμα.



Η Παναγία Μυρτιδιώτισσα των Κυθήρων

και δίπλα της μία ταξιανθία μυρτιάς.

    Η όμορφη Μυρτιά με τα λευκά κι εύοσμα άνθη φυτρώνει και αναπτύσσεται σε πολλές περιοχές του Γέρμα. Οι βατότερες απ’ αυτές τις περιοχές είναι παραποτάμιες και φέρουν τις ονομασίες, κατά περίπτωση, «Σελιό», «Γιάζια», «Κοκκινονέρι» και «Μότσιαλη». Στις ρεματιές αυτές ο Γράφων έβοσκε, όταν ήταν μικρό παιδί, κατά τη δεκαετία του 1960, τα αρνιά και τα κατσικάκια του, έβλεπε και θαύμαζε τις πολυάριθμες μυρτιές τους και απολάμβανε το λεπτό και φίνο άρωμα των ανθέων τους.

Ανθισμένες μυρτιές στον Γέρμα.

Η Μυρτιά ή Σμυρτιά (Myrtus communis) είναι ένας χαριτωμένος θάμνος πολύκλαδος και μακρόβιος, που φθάνει σε ύψος τα 3 - 4 μέτρα. Έχει φύλλα μικρά, ωοειδή - λογχοειδή, λεία, με χρώμα σκουροπράσινο γυαλιστερό, που κατά το τρίψιμο αναδίδουν ευχάριστη μυρωδιά. Τα άνθη της βγαίνουν στις κορυφές των κλαδίσκων κατά την μήνα Ιούνιο, είναι λευκά κι εύοσμα και παράγουν ένα πολύτιμο αιθέριο έλαιο, το μυρτέλαιο, που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή καλλυντικών και στη φαρμακευτική. Οι καρποί της είναι μικροί σαν ρεβίθια και αποτελούν πολύ καλή τροφή για τα πουλιά, ιδιαίτερα τις τσίχλες. Απ’ το ξύλο της κατασκευάζονται ωραία διακοσμητικά αντικείμενα κι απ’ τα κλαδιά της μικρά καλάθια.

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τη μυρτιά ιερό φυτό και την είχαν αφιερωμένη στην Αφροδίτη, στη θεά της ομορφιάς,. Κατά τις εορτές της θεάς, φορούσαν στις σοφές κεφαλές τους στεφάνια από ανθισμένους κλάδους μυρτιάς.

Οι Νεοέλληνες, ακολουθώντας το παράδειγμα των ένδοξων προγόνων τους, θεωρούν τη μυρτιά φυτό της Παναγίας και την απεικονίζουν σε αρκετές ιερές εικόνες της, που φέρουν την ονομασία «Παναγία η Μυρτιδιώτισσα». Η πλέον γνωστή απ’ αυτές τις εικόνες βρίσκεται στα Κύθηρα και αναγνωρίζεται ως η εφέστια εικόνα του νησιού. Η εν λόγω εικόνα πήρε αυτήν την υπέροχη προσωνυμία, επειδή βρέθηκε από κάποιον βοσκό επάνω στα κλαδιά μιας ανθισμένης μυρτιάς. Η ανεύρεσή της εορτάζεται στις 24 Σεπτεμβρίου. Τότε γιορτάζουν και οι κοπελιές που φέρουν το όνομα Μυρτώ ή Μυρσίνη.

 

Ανθισμένος κλαδίσκος μυρτιάς του Γέρμα

Καρποί μυρτιάς από τον Γέρμα.

 ΤΡΟΠΑΡΙΟ
ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑΣ:

«Αγάπην, ομόνοιαν και στοργήν,

παράσχου συζύγοις και γονεύσι Μήτερ Θεού,

και δίδου πλουσίως, χαράν και ευφροσύνην,

πιστότητα, ειρήνην, Μυρτιδιώτισσα.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Η μυρτιά

Είχα μια θάλασσα στο νού

κι ένα περβόλι τ’ ουρανού,

την ώρα που άνοιγα πανιά

για την απάνω γειτονιά.

………………………....

Στα παραθύρια τα πλατιά

χαμογελούσε μια μυρτιά,

κουράστηκα να περπατώ

και τη ρωτώ και τη ρωτώ:

…………………………

Πες μου μυρτιά, να σε χαρώ,

που θα ’βρω χώμα και νερό,

να ξαναχτίσω μια φωλιά,

για της αγάπης τα πουλιά.

…………………………

Στα παραθύρια τα πλατιά

είδα και δάκρυσε η μυρτιά,

την ώρα που άνοιγα πανιά

για την απάνω γειτονιά.

(Ποίημα Ν. Γκάτσου, μελοποίηση Μ. Θεοδωράκη,πρώτη εκτέλεση Γιοβάννα, έτος 1960).

Το αλσύλλιο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στον Γέρμα.

Ο εξοχικός ναός του αγίου Κοσμά.

   Το γραφικό χωριό «Ο Γέρμας» Καστοριάς είναι κτισμένο απ’ τον 17^ο αιώνα στους πρόποδες του δασωμένου βουνού «Τσέρος», που αποτελεί προέκταση του όρους «Μουρίκι» (υψ. 1703 μ.). Στο ίδιο βουνό και σε απόσταση 2 χιλιομέτρων επάνω απ’ το χωριό, βρίσκεται ο εξοχικός ναός του αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Τον εν λόγω ναό ανήγειραν οι ευσεβείς κάτοικοι του Γέρμα, κατά το έτος 2000, σε ξέφωτο πυκνού δάσους βελανιδιάς και αγριογκορτσιάς. Οι ίδιοι κάτοικοι κατασκεύασαν τότε στο προαύλιο του ναού και μία κρήνη με γάργαρο νερό, μία μεγάλη υπαίθρια τραπεζαρία με τ’ ανάλογα καθίσματα, καθώς και μία ψησταριά. Παράλληλα, φύτεψαν και αρκετά δενδρύλλια καστανιάς, νεροπλάτανου, κερασιάς και άλλων οπωροφόρων δένδρων.

Πανοραμική άποψη του χώρου του ναού.

   Έκτοτε, πολλοί Γερμανιώτες επισκέπτονται, κατά τη διάρκεια της Άνοιξης και του Καλοκαιριού, τον αναφερόμενο ναό, προσεύχονται εντός του, γευματίζουν στον περιβάλλοντα χώρο του και παρατηρούν και θαυμάζουν τις ομορφιές της γύρω φύσης.

    ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο εθνομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός επισκέφτηκε τον Γέρμα και κήρυξε δύο φορές, κατά τη Β΄ και Γ΄ περιοδεία του, (1763-73 και 1775-77, αντίστοιχα). Ο αναφερόμενος ναός του πανηγυρίζει κάθε χρόνο στις 24 Αυγούστου, εορτή του πάτρωνα αγίου του.

Η είσοδος στο προαύλιο του ναού.

'Αποψη του ναού από Ανατολάς.

Η πέτρα όπου πάτησε ο άγιος Κοσμάς.

Η υπαίθρια σκεπαστή τραπεζαρία.

Η ψησταριά του άλσους.

Η θέα προς την τοποθεσία "Πόρος"

Αναμνηστική πλάκα στον Γέρμα.

Περιβαλλοντικό «Στέκι» στον Γέρμα Καστοριάς.

Το υπαίθριο "Στέκι" παρατήρησης του Γέρμα.

Μερική του άποψη.

   Το χωριό «Ο Γέρμας» Καστοριάς βρίσκεται στο μέσον μιας στενόμακρης κοιλάδας, που περιβάλλεται από ψηλά και δασωμένα βουνά. Το εν λόγω χωριό έχει πολλές φυσικές ομορφιές κι ένεκα τούτου αρκετοί φυσιολάτρες το επισκέπτονται κατά τη διάρκεια όλων των εποχών του έτους και ανεβαίνουν σε διάφορες αγναντερές τοποθεσίες των βουνών του, για να παρατηρήσουν, να θαυμάσουν και να φωτογραφίσουν απ’ εκεί τον οικισμό και τις εξοχές του. Η πιο σημαντική απ’ αυτές τις τοποθεσίες βρίσκεται στο βουνό Πάσχος, ακριβώς επάνω από τ’ αμπέλια του Τάσου Τζούνα και του Κώστα Αλεξίου. Πρόκειται για ένα μικρό ύψωμα (καραούλι), προσβάσιμο με (σε) αυτοκίνητο, που έχει στην κορυφή του ένα υψομετρικό κολωνάκι της Γ.Υ.Σ. και στην υπόλοιπη επιφάνειά του (έχει) νεαρά δέντρα καστανιάς, βελανιδιάς και αγριογκορτσιάς, καθώς και ωραία αγριολούλουδα.

Το υψομετρικό κολωνάκι στο Στέκι του Κ.Π.Γ.

Στο προαναφερόμενο ύψωμα με την υπέροχη θέα, στελέχη του Κέντρου Περιβάλλοντος Γέρμα (Κ.Π.Γ.) διαμόρφωσαν, κατά τον προηγούμενο μήνα Ιούλιο 2011, ένα υπαίθριο «Στέκι παρατήρησης» του χωριού και της γεωγραφικής περιοχής του. Συγκεκριμένα, ευπρέπισαν τη μικρή έκταση του υψώματος (έκοψαν τις βατσινιές και τις αγκαθιές και κλάδεψαν τα δενδρύλλιά του) και ακολούθως, οριοθέτησαν ένα μικρό χώρο γύρω από μια καστανιά και τοποθέτησαν στον ίσκιο της δύο κινητά παγκάκια, όπου θα μπορούν εφεξής να κάθονται και να ξεκουράζονται οι διερχόμενοι Γερμανιώτες και οι παρατηρητές της φύσης του Γέρμα που θα μεταβαίνουν εκεί.

Το όρος Μουρίκι υψ. 1703 μ,

όπως φαίνεται απ' το "Στέκι".

Θέα προς Νότον.

Πανοραμική θέα προς τη "Μπίλια' και το 'Μακρυβούνι".

Σκηνή Γερμανιώτη φυσιολάτρη

στημένη στο χώρο του Στεκιού